Proof of stake, kripto para birimi işlemlerini doğrulamak için kullanılan bir tür konsensüs mekanizmasıdır ve dilimizdeki anlamı “hisse kanıtı” olarak geçer. Bir kullanıcının elindeki coin sayısına göre blok ekleme işlemlerinde madencilik yapabileceğini belirtir.
Kripto para birimleri, merkezi ve finansal kurumların kontrolü altında değildir. Bu yüzden dijital paralarla yapılan işlemleri doğrulamak için bir yola ihtiyaç var. Kripto varlığın ispatı söz konusu olduğunda Proof of Stake devreye girer. Peki, Proof of Stake nedir?
Bu sistemle, kripto paranın sahipleri coinlerini stake edebilir. Bu da onlara yeni işlem bloklarını kontrol etme ve blok zincirine ekleme hakkı verir. “Stake etmek”, ağdaki kullanıcıların sahip oldukları kripto paraları sisteme kilitlemesi anlamına gelir. Kripto varlıklarını kilitleyen kişiler, stake etme işlemi sürecinde transfer işlemi gerçekleştiremezler.
Bu yöntem, kripto para birimleri için geliştirilen ilk fikir birliği mekanizması olan Proof of Work teknolojisine bir alternatiftir.
Bu terim, İlk olarak Sunny King ve Scott Nadal adındaki iki blok zinciri geliştiricisi tarafından bir makalede kullanılmıştır. Kripto para gibi madenciliğindeki yüksek enerji ve ölçeklemede çıkan sorunları çözmeyi amaçlar.
Proof of Stake Nedir? Protokolü Nasıl Çalışır?
Kripto para madenciliği, hesaplama zorluklarını çözmek için büyük miktarda bilgi işlem gücü gerektirir. Bilgi işlem gücü, Proof of Work için gereken yüksek miktarda elektrik ve güç anlamına gelir.
2015 yılında, bir Bitcoin işleminin günde 1.57 haneye elektrik sağlamak için gereken elektrik miktarını harcadığı tahmin ediliyordu. Bu sayı, günümüze kadar gittikçe yükseldi. Cambridge Üniversitesi’ne göre, Bitcoin tüketicileri yılda yaklaşık 119.87 terawatt-saat harcarlar. Hatta bu da Birleşik Arap Emirlikleri, Hollanda gibi devletlerin yıllık tüketiminden daha fazla. Madenciler, elektrik faturalarını ödemek için genellikle ödüllü kripto varlıklarını madeni değerleri karşılığında satarlardı. Bu da Bitcoin’in fiyatında aşağı yönlü bir harekete yol açardı.
Bitcoin Enerji Tüketim Endeksi, Bitcoin ağının 29 Haziran 2021 itibariyle yılda 132,5 terawatt saat tükettiğini tahmin ediyor. Benzer şekilde, Bitcoin Enerji Tüketim Endeksi, tek bir Bitcoin madenciliği işleminde harcanan enerjidir. Hatta ortalama bir Amerika Birleşik Devletleri’nde bir hanenin güç tüketimine eşdeğer olduğunu öne sürüyor.
Bitcoin ağı üzerinde yapılan madencilik
Son dönemlerde yapılan araştırmalara göre, Bitcoin ağı üzerinde yapılan madencilik için güç gereksinimleri arttı. Bunun sebebi ise Bitcoin’in piyasadaki değerinin gittikçe artması. BTC’nin gittikçe piyasadaki yükselen fiyatı, insanları bu blok zinciri üzerinde daha çok madencilik yapmaya teşvik etti. Bu durum, madencilikte blok oluşturma sürecinde rekabetin artması için daha fazla donanım ve elektrik ihtiyacına doğru yol açtı.
Proof of Stake algoritması, bu sorunu, bir bireyin madencilik gücü sahip olduğu hisse yüzdesiyle ilişkilendirerektir. Hatta enerji tüketiminde ciddi bir azalmayı ve güçlü sistemlere olan ihtiyacı azaltmayı amaçlıyor. Bu şekilde, kullanıcılar PoW bulmacalarını yanıtlamak için enerji kullanmak yerinedir. Hatta bir Proof of Stake madencisi, sahip olduğu hisselerin yüzdesini çıkarmakla sınırlıdır. Örneğin, mevcut madeni paraların %3’üne sahip olan bir madenci, teorik olarak blokların sadece %3’ünü kazabilmekte.
Proof of Stake protokolü, kripto para sahiplerinin coinleri stake etmesine ve kendi doğrulayıcı düğümlerini oluşturmasına olanak tanır.
Bir işlem bloğu işlenmeye hazır olduğunda, kripto para biriminin hisse kanıtı protokolü, bloğu gözden geçirmek için bir doğrulayıcı düğümü seçecektir. Kullanıcı, bloktaki işlemlerin doğru olup olmadığını kontrol eder. Eğer doğruysa, kullanıcının bloğu blok zincirine eklenir ve katkı verdiği için kripto ile ödüllendirilir.
Bununla birlikte, bir hisse kanıtı sahibidir. Ayrıca yanlış bilgi içeren bir blok eklemeyi teklif ederse, ceza olarak stake edilmiş varlıklarının bir kısmını kaybeder.
Örnek olarak, bunun hisse kanıtı kullanan büyük bir kripto para birimi olan Cardano (ADA) ile nasıl çalıştığına bakalım.
Cardano’nun sahibi olan herkes onu stake edebilir ve kendi doğrulayıcı düğümünü kurabilir. Cardano’nun işlem bloklarını doğrulaması gerektiğinde, Ouroboros protokolü bir doğrulayıcı seçer. Doğrulayıcı bloğu kontrol eder, ekler ve hisse sahibi daha fazla Cardano alır.
Proof of Stake Türleri
Hisse varlıklarına oranla ödüllendirilen hisse kanıtı protokolündedir. Ayrıca varlıkları en fazla olan kullanıcının tekelleşmesini önlemek için çeşitli protokoller ortaya çıkmıştır.
Delegated Proof of Stake (Yetkilendirilmiş Hisse Kanıtı)
Bu protokolde varlık sahipleri, başka bir kullanıcıyı kendileri için yetkili olarak seçebilirler. Delege olarak seçilen kişi, varlıklar kendine aitmiş gibi hareket edebilmekte. Yani varlıklar o kişiye transfer edilmez. Elde edilen gelirlerde delege edilen kişinin payı, esas varlık sahibinden daha fazla olur.
PureProof of Stake (Saf Hisse Kanıtı)
Bu sistemde blok doğrulayacak kullanıcı rasgele seçilmekte. Yani ALGO ağında kullanılmakta.
Liquid Proof of Stake (Akışkan Hisse Kanıtı)
Tezos ağı üzerinde kullanılan bu sistemde, kullanıcılar varlıklarını başka doğrulayıcılara devredebilmekte. Bu işlemin sonunda ödül kazanırlar.
Proof of Stake Protokolünü Benimseyen Coinler
Hisse kanıtı protokolü, çevre dostu olması sebebiyle uzun dönemli bir proje olarak görünür ve ileride daha da popülerleşeceği tahmin ediliyor. Bu da bu protokolü benimseyen coinlerindir. Yani Proof of Stake coin türlerinin değerinin ilerleyen zamanlarda daha da artacağı anlamına geliyor. İşte, hisse kanıtı kullanan başlıca kripto para birimlerine örnekler:
Cardano (ADA): Güvenlik ve sürdürülebilirliğe öncelik veren araştırma odaklı bir blok zinciri platformudur.
Tezos (XTZ): Uyarlanabilir olması için zincir üzerinde yükseltme mekanizmasıyla tasarlanmış programlanabilir bir blok zinciridir.
Algorand (ALGO): Saniyede 1.000 işlem hızı sunmak için iki katmanlı bir blok zinciri yapısı kullanan bir kripto para birimidir.
Bu post hakkında tartışma