Defi nedir? Decentralized finance yani merkeziyetsiz finansın kısaltması, DeFi olarak ifade edilmektedir. Bu terim başta ethereum ağında finansal hizmetler için kullanılmaktadır. Decentralized finance ile kredi kullanma, borç verme, faiz kazanma, sigorta işlemleri, varlık takası, türev takası gibi finansal hizmetlerden faydalanmak mümkündür.
DeFi Nedir?
Günümüzde kripto para konusuna ilgi duyan hemen herkes ‘defi ne demek?’ sorusuna cevap aramaktadır. Merkeziyetsiz finansal ekosistem anlamına gelen bu terim, bir teknolojidir. Bu teknoloji, kullanıcılarının hiçbir şirket veya devletin kontrolünde olmadan merkeziyetsiz bir finansal yapıda işlem yapmalarını sağlamaktadır.
Merkeziyetsiz finans sisteminde, bitcoin ve ethereum birer birimdirler. Bu dijital paralar iyi birer yatırım aracıdır. Kripto para yatırımcıları için bitcoin sanal paraların altını olarak görülmektedir. Ethereum ise iş dünyası için çok önemli bir finansal araçtır.
Decentralized finance sistem ile insanların hayatı gittikçe kolaylaşacaktır. Bu teknoloji finansal sektörde çok önemli rol oynamaya devam edecektir. Decentralized finance ile paraya ulaşmak ve işlevsel şekilde kullanmak kolaylaşmaktadır.
- Bu teknolojide işlemler açık kaynak kodlu yani kullanıcıların görebileceği şekilde yapılmaktadır. Böylece yatırımcılar bu ekosistemin fonksiyonelliğinin ve güvenirliğinin kontrolünü yapabilmektedir.
- Merkeziyetsiz sistemler transparan özellikte olmaktadır. Decentralized finance, ethereum gibi blok zincirler üzerine inşa edilmektedir. Bu nedenle bu teknolojide yapılan tüm işlemleri herkes görüntüleyebilmektedir. Bu ekosistemde doğrudan kullanıcı ismi bulunmamaktadır. Hesaplar bir numara adrese bağlı olarak anonimleştirilerek listelenmektedir.
- Günümüzde hemen herkesin akıllı telefonu bulunmaktadır. Merkeziyetsiz finansal hizmetten yararlanmak için akıllı telefona sahip olup, uygulamayı indirmek yeterli olacaktır. Bu teknolojiyi kullanmak isteyenlerin banka hesabına ihtiyacı olmayacaktır. Dünyadaki herkes bu ekosistemden yararlanabilir.
- Merkeziyetsiz finans geleceğin nasıl şekilleneceği konusunda insanlara sinyaller vermektedir. İnsanlık yavaş yavaş geleneksel finansal işlemleri bırakıp, bir otoriden izin almadan tüm finansal işlemlerini gerçekleştirecektir. Finansal işlemler decentralized finance içerisinde blok zincir üzerinden yapılacaktır. Bu nedenle bu yeni teknolojiye ilgi de gün geçtikçe artmaktadır.
DeFi Nasıl Çalışır ve Neden Önemlidir?
Merkezi olmayan finans akıllı sözleşmeye dayalı blok zincirleri üzerine kurulmuş bir teknolojidir. Geleneksel finans yerine alternatif bir alt yapı sunmaktadır. Bu ekosistem, daha şeffaf, birlikte çalışabilir ve görünür şekilde çoğalan hizmetler sunmak için akıllı sözleşmeleri kullanır.
Merkeziyetsiz finansal sistem, blok zincirlerle etkileşime girmektedir. Daha sonra sağlam dijital akıllı sözleşmelerden türetilen güvenilir finansal ürünleri etkinleştirmektedir. ‘DeFi nedir?’ sorusunu şu şekilde de cevaplayabiliriz: Bir otorite olmaksızın, sosyo-finansal grupların kendi bankaları olmalarına izin veren bir teknolojidir. Bu durum yatırımcının her türlü değeri elinde tutmasını sağlamaktadır.
Decentralized finance, algoritmik akıllı sözleşmelerle desteklenen sansüre dayanıklı ve açık finansal protokol sunmaktadır. Bu durum merkezi finansal aracılara olan ihtiyacı ortadan kaldırmaktadır. Genel olarak, değer alışverişi yapıldığında ethereum gibi blok zincirleri ve DAPP’ler kullanılır.
Merkeziyetsiz finansal sistem çeşitli uygulamaları yapmaya olanak tanımaktadır. Mesela, merkeziyetsiz borsalarda ABD doları ile stable coin(sabitlenmiş varlıklar) satın alınabilir. Stable coin ile faiz kazanmak için eşit derecede merkeziyetsiz bir borç verme platformu kullanılabilir. Daha sonra faiz getiren araçlar merkeziyetsiz bir likidite havuzuna eklenebilir.
Blok zincir ağlarında üç ana token bulunmaktadır. Tokenler,hisse senedi tokenı, menkul kıymet tokenı, hizmet tokenı olarak ifade edilebilir. Hizmet tokenı dijital içerik ve yazılım gibi ürünlere ulaşılmasını sağlar. Hisse senedi tokenı bir firmada kısmi sahipliliği ifade eder. Menkul kıymet tokenı ise reel hayattaki kişilerin sahip olduğu varlıkları temsil etmektedir.
‘Defi coin nedir?’ sorusunun cevabına bakalım: Coinin kendine ait bağımsız blockchaine sahip olmasıdır. Token ise var olan blockchain üzerine inşa edilen sanal paradır. Ayrıca günümüzde tokenler daha çok ETH ağında yer almaktadır.
Akıllı sözleşmeler ise uygulamaları sabit olan ve aynı hizmeti ayrım yapmadan herkese sunan algoritmalardır. Geleneksel finansal sistemin aksine, sabit uygulamalar ve merkeziyetsiz model, sunucular tarafından teorik olarak manipülasyonları ortadan kaldırmaktadır.
Merkeziyetsiz finansal sistem çok katmanlı bir mimariye sahiptir. Her katman birbirinin üzerine kurulmuştur. Geliştiriciler ise bu uygulamalarda kendi katmanlarını oluşturabildiği gibi yeniden düzenleme yapabilirler. Bu ekosistemde katmanların hiyerarşik olduğunu bilmek önemlidir. Yani her bir katman aşağıda kalan katmanların güvenli olduğu kadar güvenlidir.
DeFi Sistemlerin Avantajları Nelerdir?
Dünyadaki geleneksel finans, bankalar gibi aracılar kullanarak çalışır. Çıkan anlaşmazlıklar da mahkemelerde çözülür. Oysa merkeziyetsiz finansal sistemde aracı yoktur. Ayrıca mahkeme gibi hakeme ihtiyaç duyulmamaktadır. DeFi sisteminin avantajları aşağıda açıklanmıştır.
- Sistemdeki kullanıcılar fonlarının kontrolünü kendileri sağlarlar. Kod ile meydana gelen herhangi bir anlaşmazlık çözülebilmektedir. Böylece bu tür hizmetlerin sunulmasına yönelik masraflar azaltılmıştır. Ayrıca kod sistemi sayesinde daha az sıkıntının yaşanacağı bir sistem sağlanmıştır.
- Merkeziyetsiz finans açık bir ekosistem olarak, başka yoldan herhangi bir finansal hizmete ulaşamayan insanlara hizmette vermektedir. Geleneksel finans hizmetlerinde bankalar gibi aracıların kâr etmesi önemlidir. Bu nedenle aracılar düşük gelirli bölgelerde hizmet vermez. Bu yeni finansal sistemler ise düşük gelirli insanlara geniş çapta finansal hizmetlerden yararlanmayı mümkün kılar. Çünkü bu ekosistem masrafları büyük oranda azaltmıştır.
- Sistemde borçlanma sistemi bulunmaktadır. Böylece kullanıcıların borç alabilme ve borç verebilmeleri sağlanıyor.
- Bu ekosistemde kullanıcılar sahip oldukları bir varlığı defi token yapabilmektedirler. Sahip olunan varlık sistemde bir değere sahip olur. Böylece o varlığı transfer edebilmek mümkün olmaktadır.
- Bu sistem blok zincirleri üzerine inşa edilmektedir. Bu nedenle tek hata noktaları bulunmamaktadır. Blok zinciri üzerine kaydedilen veriler, binlerce node arasında dağıtılmaktadır. Bu nedenle sansür uygulamak ve hizmetlerin kapatılması çok karmaşık bir hal alır.
- Bu yeni finansal hizmette çerçeveler önceden oluşturulmaktadır. Bu çerçeveleri uygulamak çok daha güvenli ve az karışıktır.
DeFi Sistemlerin Dezavantajları Nelerdir?
Merkeziyetsiz finans(DeFi) sisteminin dezavantajları aşağıda sıralanmıştır:
- Merkeziyetsiz finans blok zincir ağında gelişerek olanaklar sağlamaktadır. Fakat kripto para kullanıcı sayısı 25 milyon ile sonlu olduğu yapılan araştırmalarda beyan edilmektedir.
- Merkeziyetsiz finansal sistemi şuanda mevcut olan finansal sistemi kökten değiştirecektir. Bu değişimin başında olunması, sistemin bazı alanlarda açık vermesine neden olmaktadır.
- Blok zincirinde yapılan işlemler geri alınmaz. Kullanıcılar herhangi bir problemde destek alacak bir birim bulamaz.
- Bu ekosistemde yapılan işlemlerin veri olarak saklanması gerekmektedir. Fakat bu denli veri için yeterli altyapı bulunmamaktadır.
- Merkeziyetsiz finans dünyanın tamamında kullanılmayı amaçlamaktadır. Fakat bu sistemi bu zaman diliminde kullanan çok azdır.
- Ayrıca blok zincir sisteminde kara para aklama gibi yasa dışı ticaret tehdit oluşturmaktadır. Bu nedenle bazı devletler kendi sanal paralarını çıkarmak istemektedir. Fakat bu durum merkeziyetsiz finans anlayışına uymamaktadır. Çünkü devletlerin dijital para çıkarması bir otoritenin oluşmasını sağlayacaktır.
DeFi Proje Örnekleri
Kullanıcılar merkeziyetsiz finansal sistemde yer alan projeleri merakla takip etmektedir. Defi tokenleri ve coinler hakkında örnekler verelim.
En bilinen tokenlerden biri Chainlink’tir. Chainlink(LINK) ödeme servisleri ile blok zincirleri ortasında bağlantı kurmayı amaçlandırmaktadır. LINK, 2017 yılında kullanıma sunulmuştur. Bu token ERC-20 tabanını kullanmaktadır.
LINK ’ten sonra en çok popüler olan decentralized finance tokeni Maker’dır. ETH altyapısını kullanan ve DAI stabil coinleri bünyesinde çalışan bir projedir. Maker(MKR) projesinin amacı stabil olan sanal para ve merkeziyetsiz rezerv bankası hizmeti vermektir.
Eth ağında çalışan Aave(LEND) projesi sayesinde yatırımcılar, fonlardan kolayca borç verebilirler. Böylece faiz getirisi elde edebilirler. Bu platformda staking-lending işlemleri yapılabilmektedir.
Synthetix network token(SNX) ise ETH ağında geliştirilmiş bir tokendir. Erc-20 tabanını kullanan bu sanal para, yatırımcıların dijital paralarını kullanarak pay senetleri, bedelli metaller ve diğer blok zincirleri ortasında etkileşim halinde olabilmektedir.
DeFi coin çeşitlerinden biri olan DAI, ABD dolar temelli bir sanal paradır. Lending işlemlerinde sıkça kullanılan bir coindir. Bu dijital paranın ön plana çıkmasının nedeni esnek olacak şekilde tasarlanması ve ölçeklenebilir olmasıdır.
Compound merkeziyetsiz finansal sistemin ilgi gören ilk projelerindendi. Eth ağında kullanıcıların faiz kazanmalarına ya da teminat karşılığında varlık ödünç almalarına olanak sağlayan bir tokendir.
Hathor network(HTR) nano akıllı sözleşmesini kullanmaktadır. Tecrübeli bir ekip tarafından üretilen bir projedir. Akıllı sözleşmelerde yaşanan sorunların nano sözleşmelerde yaşanmaması beklenmektedir.
Badger ise ETH ağında temsil edilen, BTC miktarını ve kullanılabileceği seçenekleri artırmayı amaçlayan bir projedir. Sonuç olarak; DeFi, merkezi finans ve politik sistemden bağımsız bir hizmet oluşturmaya çalışmaktadır. Böylece herkese ulaşabilen, daha şeffaf bir finansal sistem var olmuştur. Bu sistem ile dünyanın her yerindeki ayrımcılık ve sansürün engellenmesi sağlanabilir.
Bu post hakkında tartışma