Şifrelenip parçalara ayrılmış verilerin, merkeziyetsiz bir biçimde saklandığı altyapıya, dağınık defter teknolojisi denir. Ağın katılımcıları yetkileri kapsamında verilerle ilgili güncelleme yapabilir, veri doğrulama işlemlerine destek verebilirler. Veriler birden fazla noktada yer alır. Ayrıca ağ katılımcıları arasında kurulan konsensüs sayesinde yöneticiye ya da otoriteye ihtiyaç duyulmaz.
Dağıtık Defter Teknolojisi (DLT) Nedir?
Distributed Ledger Technology (DLT),anahtar bir teknoloji olarak, güvenliğinden ödün vermeden webin açıklığını geri getirmekten sorumludur. Bu teknoloji sanal para birimlerinde, dijital varlıkları takas etmek için daha güvenli bir ortam sağlamaktadır. Böylece yasal ve ticari işlemler tamamen web üzerinden gerçekleşmektedir.
Distributed Ledger Technology (DLT ), bir eşler arası ve düğümler ağı arasında konsensüs ile tutulan dağıtılmış işlem kaydıdır. Taraflar arası anlaşma profesyonelce kabul edilir. Bu durum desteklenebilen bir çözüm olarak tanımlanabilir. Aslında, dağıtılmış sistem arasında bir veri üzerinde anlaşmayı sağlamak için kullanılan bir sistemdir. Dağıtılmış defter kayıt tutmada da yararlıdır.
Dağıtılmış defter, zincire yeni bir blok eklenmeden önce belirli kurallara uyulması gerektiğini ifade eder. Bu teknolojiye herhangi birinin bilgi ekleme ya da engelleme hakkını kazanması için hesaplama gücü gerektiren problemin çözülmesi gerektiğini beyan eder. Dağınık defterin en yaygın bilinen şekli, sanal para birimleri ve çeşitli diğer uygulamalar için temel olan blok zinciri yapısıdır.
DLT Nasıl Çalışır?
‘DLT nedir?’ sorusunu bu teknolojinin nasıl bir mantıkla çalıştığını anlatarak cevaplayalım. Dağınık veri tabanı sisteminde, veriler parçalara ayrılmaktadır. Her bir parça farklı sunucuda saklanmaktadır. Bu sistemde kullanıcıların çok daha hızlı biçimde veriye ulaşması sağlanmaktadır. Ayrıca fazla miktarda verinin işlenmesine imkan olmaktadır.
Merkezi sistemlerde karşılaşılan sıkıntıların yaşanmaması için çözüm niteliği taşıyan dağınık veri tabanları, siber korsanların veri sızdırma ihtimalini en aza indirmektedir. Çünkü siber korsanın verileri ele geçirebilmesi için aynı anda pek çok bilgisayar ve sunucuyu ele geçirmesi gerekmektedir. Ağ katılımcıları arttıkça verilerin ele geçirilme durumu daha da zorlaşacaktır.
Dağıtılmış defter teknolojisi, tıpkı dağıtık veri tabanlarında olduğu gibi merkezi olmayan yapıya sahiptir. Bu nedenle otoriteye ihtiyaç duymadan çalışır. Verilere erişim, arşivleme, doğrulama, güncelleme gibi işlemler kullanıcıların oluşturduğu anlaşma çerçevesinde yapılır. Dağıtılmış defterdeki veriler şifrelenerek saklanmaktadır. Bu verilere sadece anahtar koduna sahip olanlar ulaşabilir.
Distributed Ledger Technology(DLT),merkezden uzakta saklanan veriler, dağıtılmış biçimde pek çok noktada yer almaktadır. Bu nedenle verilerin yok olması veya manipüle edilmesi mümkün değildir.
DLT’nin Özellikleri
DLT’nin başlıca özellikleri şunlardır:
- Merkeziyetsizlik: DLT, verilerin merkezi bir sunucu yerine birden fazla ağa dağıtır. Bu sayede, verilerin güvenliği ve doğruluğu artar.
- Şeffaflık: DLT, verilerin merkezi bir otorite tarafından denetlenemez. Bu da, verilerin gizliliğinin korunmasını ve işlemlerin daha şeffaf olmasını sağlar.
- Erişilebilirlik: DLT, verilere birden fazla ağdan erişilebilmesini sağlar. Bu sayede, verilerin erişilebilirliği artar.
- Doğrulanabilirlik: DLT, verilerin doğrulanabilir olmasını sağlar. Bu sayede, verilerin güvenilirliği artar.
DLT’nin Kullanım Alanları
DLT’nin kullanım alanları oldukça geniştir. İşte bazı örnekler:
Kripto Paralar: Bitcoin gibi kripto paralar, blockchain tabanlı bir DLT kullanarak merkezi olmayan bir ödeme sistemi sağlar.
Akıllı Sözleşmeler: DLT, akıllı sözleşmelerin temelini oluşturur. Bu sözleşmeler, koşullar yerine getirildiğinde otomatik olarak çalışan ve ödemeleri gerçekleştiren dijital sözleşmelerdir.
Tedarik Zinciri Yönetimi: DLT, tedarik zinciri yönetimindeki karmaşıklığı azaltır ve ürünlerin takibini ve güvenliğini artırır.
Oylama ve Seçimler: DLT, seçimlerin güvenli ve şeffaf bir şekilde yapılmasına olanak tanır.
Dağıtık Defter Teknolojisi Avantajları
‘Dağınık defter teknolojisi nedir?’ sorusunu bu teknolojisinin avantajlarından bahsederek cevaplayalım:
- Bu teknoloji anonimlik özelliğini barındırır. Yani sanal para birimi için blok zincirleri sadece tanımlayıcıları kullanarak katılımı sağlayabilir.
- Her kullanıcı, anonim haldeki blok zincirindeki tüm işlemleri görebilir.
- Blok zincirleri ilk önce parasal işlemler için tasarlandı. Bu sebeple mesajlar nispeten küçük varsayılmaktadır.
- Bağlantılı kayıtlarda, bir kayıttaki yapılan değişimler sonrasında kayıtların karmasının geçersiz olmasına sebep olur. Bu sebeple değişiklikler tüm zincirlerin yeniden hesaplanmasını gerektirmektedir. Bir bloktaki herhangi bir kaydı değiştirmek çok zordur.
- Teknolojideki mutabakat mekanizması işlemlerin sıralanmasını sağlayarak çift harcama ihtimalini ortadan kaldırmaktadır.
- Dağıtılmış defterde kayıtlar için merkezi bir baskı yoktur. Güncellemede kayıtlar eş node’lara dağıtılır. Böylece güncellemeler doğru bir şekilde yapılır.
- Bu teknolojide senkronizasyon garantisi özelliği vardır. Yani işlemler ağın tüm düğümlerinde çoğaltılır. Her düğüm gelecek güncelleme döngüsüne kadar geçerli olan tüm işlem kayıtlarının birebir kopyasına sahip olur.
- Dağıtılmış defterde kriptografik karmalar, kayıtların değiştirilmediğini ispatlamak için kullanılır.
DLT’nin Dezavantajları
DLT’nin başlıca dezavantajları şunlardır:
- Karmaşıklık: DLT, karmaşık bir teknolojidir. Bu nedenle, uygulanması ve yönetimi zor olabilir.
- Enerji tüketimi: DLT, enerji tüketimi yüksek bir teknolojidir. Bu da, çevresel bir sorun oluşturabilir.
- Yasal düzenlemeler: DLT, henüz yasal olarak tam olarak düzenlenmiş bir teknoloji değildir. Bu nedenle, yasal belirsizlikler oluşabilir.
DLT’nin Borsacılıktaki Kullanımı
DLT, borsacılıkta birçok farklı alanda kullanılabilir. Örneğin, DLT ile şunlar yapılabilir:
- Borsa işlemleri daha hızlı ve verimli hale getirilebilir.
- Sahtecilik ve dolandırıcılık riskleri azaltılabilir.
- Verilerin güvenliği ve doğruluğu artabilir.
- Borsada şeffaflık ve hesap verebilirlik sağlanabilir.
DLT, borsacılıkta şu alanlarda kullanılabilir:
- Finansal işlemler: DLT ile hisse senedi, tahvil, opsiyon gibi finansal ürünlerin alınıp satılması daha hızlı ve verimli hale getirilebilir.
- Açık artırmalar: DLT ile açık artırmalar daha şeffaf ve güvenilir hale getirilebilir.
- Risk yönetimi: DLT ile risk yönetimi uygulamaları daha etkin hale getirilebilir.
- Veri analizi: DLT ile borsa verileri daha verimli bir şekilde analiz edilebilir.
Yazımızın sonunda, dlt teknolojisinin birçok endüstride devrim yaptığını söylememiz gerekir. Merkeziyetsizlik, güvenlik, düşük işletme maliyetleri bu teknolojinin kazandırdığı özelliklerdir. Belirli block chain sistemindeki hızlı gelişme, açık sorunların çözümünün araştırıldığını gösteriyor. Aslında blockchain uzun yıllar dağıtılmış defter teknolojisi şeklinde işlem yaptı. Artık bu durum değişmektedir.
Bu post hakkında tartışma