Kripto para Nedir? Temelde sanal para, genel olarak internet üzerinden kullanılmak üzere üretilmiştir. Merkeziyetsiz bir özelliğe sahiptir. Bitcoin 2008 yılında piyasaya sürülmüş ilk sanal paradır. Halen en büyük ve etkili para olarak işlem görmektedir. Daha sonra ethereum ve diğer altcoinler sanal para olarak piyasadaki yerlerini almışlardır.
- Piyasa hacimlerine göre en çok bilinen sanal paralar bitcoin, ethereum, bitcoincash, litecoindir. Bitcoin haricindeki tüm sanal paralara altcoin denilmektedir. Her bir sanal para farklı teknolojilere dayanır. Yenilikçi bir özelliğe sahip bu coinler, projelere sahip olup birçok problemi çözmeyi vaat etmektedir.
- Sanal paralar, banka ya da ödeme işlemcisi gibi bir aracıya ihtiyaç duymazlar. Transferler düşük ücretler karşılığında 7/24 yapılabilir.
- Sanal paralar merkezi otoriteler tarafından kontrol edilmez. Bu paralar özgür ve açık kaynaklı yazılımlar çalıştıran bilgisayarlardan oluşan ağlar (P2P) tarafından yönetilmektedir. Dünyanın her tarafından insanlar sanal para alabilir.
- Sanal paraların bir hükümet ya da bir banka olmadan nasıl işlerini yürüttüğü merak edilmektedir. Sanal paraların tüm işlemleri, blok zincir denilen teknoloji tarafından yürütülmektedir. Bu teknoloji çok güvenlidir.
- Sanal para blok zincirleri, bankaların defterine ya da bilançosuna benzemektedir. Her sanal para, bu para birimini kullanarak yapılan ve her işlemin sürekli olarak doğrulanmış kaydını içeren kendi blockchain’e (blok zinciri) sahiptir.
- Blokzinciri, sanal para birimini tüm ağ katılımcıları arasında dağıtık şekilde tutmaktadır. Blok zincirinde yapılan tüm işlemler şeffaftır.
- Blok zincir hiçbir ülke, şirket, kuruluş ya da 3. tarafın kontrolü altında değildir. Blockchain yıllardır gelişen bilgisayar bilimi ve matematiksel yeniliklerle son yıllarda ortaya çıkan bir yenilikçi teknolojidir.
Kripto Para Nedir? Tarihçesi
Sanal paralar, çok yeni bir teknoloji olmasına rağmen ortaya çıkışlarında önemli rol oynamış bazı buluşlar vardır. Kripto para tarihi incelendiğinde sanal paraların ortaya çıkışlarını etkileyecek olayların çok eskiye dayandığı görülecektir. Amerikalı kriptograf David Chaum 1983 yılında eCash adlı elektronik para sistemini kurmuştur. Daha sonra bu şahıs, 1990 yılında digiCash adlı bir elektronik para şirketini kurarak kör imza teknolojisi ile sanal para teknolojisinin temelini atmıştır.
Fakat sanal para teriminin ilk kez kullanılması 1998 yılında başlamıştır. Çinli bilgisayar mühendisi Wei Dai, b-money adlı elektronik para sistemi bulmuştur. 2008 yılına gelindiğinde tüm dünyada küresel bir ekonomik kriz yaşanmıştır. İnsanların bankalara, devletlere ve kurumlara güvenleri azalmıştır. Merkezi otorite hakkındaki olumsuz bu düşünceler, bazı kişileri yeni arayışlara sürüklemiştir. İnsanlar merkezi otoritelerin kontrolünden ve erişiminden uzak yatırım yöntemleri aramaya başlamıştır.
İlk sanal para, küresel ekonomik krizden tam bir yıl sonra ortaya çıkmıştır. 2009 yılında Satoshi Nakamoto rumuzlu kişi piyasaya bitcoin adlı sanal parayı sürmüştür. Bu arada Satoshi Nakamoto’nun bir şahıs mı yoksa bir ekip ismimi olduğu halen bilinmemektedir. Zaman içinde sanal paraların popülaritesi artmıştır. Şuanda 9 binden fazla altcoin olduğu ifade edilmektedir.
Kripto paraların ve Kriptolojinin Özellikleri
Sanal paralarla yapılan işlemlerin güvenli şekilde olması için kriptografi bilimi kullanılmaktadır. Zaten kriptografi şifreleme bilimi kullanılarak sanal paralar tasarlanmıştır. Sanal paralar nakit paralara karşı alternatif olarak oluşturulan finansal varlıklardır. Günümüzde çok büyük yatırımlar sanal para piyasasında yapılmaktadır. Sanal paralar, dijital döviz olarak da kullanılmaktadır.
Sanal paraların özellikleri hakkında tam bilgiye ulaşmak için öncelikli olarak kriptolojinin ne olduğunu anlamak gerekir. Kriptoloji bilimi kullanılarak istenilen rakam, yazı, mesaj gibi veriler bazı sistemler kullanılarak şifrelenmektedir. Ayrıca şifreleme yapıldıktan sonra güvenli ortamlar kullanılarak ilgili veriler gönderilmektedir.
Kriptolojiyi açıkladıktan sonra, sanal para hakkında bilgi edinmek isteyenler için bu paraların özelliklerinden bahsedelim. Bunun için sanal paraların özelliklerini anlatmak için normal para ile kıyaslama yapacağız. Böylece sanal paraların nasıl özelliklere sahip olduğu daha anlaşılır olacaktır.
- Sanal paralar birçok yönden bankacılıktan ayrılmaktadır. Bankalar ve diğer ödeme sistemleri merkezi finansal kuruluşlardır. Sanal para piyasası ise merkeziyesiz finansal bir yapıya sahiptir. Sanal paralar devletler, bankalar, şirketler gibi bir otoriteye bağlı çalışmamaktadır.
- Merkezi sistemde nakit paralar, pek çok faktörden ve manipülatif hareketlerden dolayı değer kaybedebilmektedir. Fakat sanal paralara yapılan müdahaleler, genel olarak yazılım ile yapılmaktadır.
- Günümüzdeki merkezi finansal sistem düşünüldüğünde para transferleri aracı sistemler ile yapılmaktadır. Fakat sanal paralarda aracı kurum yoktur. Eşler arası para transferi gerçekleşmektedir.
- Sanal para işlemleri, şeffaf bir şekilde yapılmaktadır. Blok zincir üzerinde yapılan herhangi bir işlem tüm kullanıcılara yayınlanır. Ayrıca işlemleri yapan eşler, anonim adreslere sahiptir. Bu nedenle kullanıcıların özel bilgileri bilinmez. Bu sistemde, gizlilik ve güvenirlilik önemlidir. Günümüz merkezi finansal sistemlerde işlem yaparken tüm bilgilerin ilgili kurumlara verilmesi gerekmektedir.
Kripto paralar Nasıl Üretilir?
Sanal paralar, merkeziyetsiz (eşler arası) bilgisayar ağı aracılığıyla madencilik yapılarak üretilir. Sanal para madenciliği daha fazla para üretmekle kalmaz başka önemli görevleri de üstlenir. Bu görevlerden biri de blok zincir ağında işlemleri doğrulayarak ve yeni işlemler ekleyerek ağın güncellenmesini sağlar. Ayrıca sanal para madenciliği, ağı güvende tutan önemli bir mekanizmadır.
- Aslında internet bağlantısı ve bilgisayarı olan herkes madenci olabilir. Fakat madenciliğin bu donanımlarla kârlı bir iş olduğu söylenemez. Çünkü madencilik yapıldığında sanal para birimine, kullanılan bilgisayarın hızına ve yaşanılan yerdeki elektrik maliyetine bakmak gereklidir. Bu faktörler nedeniyle madencilik yapmanın maliyeti artmaktadır. Günümüzde sanal para madenciliği için ASIC denilen özel bir bilgisayar kullanılmaktadır. Ayrıca üretim yaparken harcanan enerji çok fazladır.
- Günümüzde sanal para madenciliği daha çok uzmanlaşmış şirketler, bilgi işlem güçlerini birleştiren büyük ekipler tarafından yapılmaktadır.
- Her bir işlem madenci için bir matematiksel bulmacadır. Dünyanın her tarafından madenciler bu bulmacayı çözmek için uğraşır. Bu bulmaca aynı zamanda blok zincir ağındaki yeni işlemleri doğrular ve günceller. Bulmacayı çözen madenci ödül kazanır.
Kripto paraların Avantajları
Günümüzde popüler olan kripto para avantajlarından bahsedelim.
- Sanal paralar ile dünyanın diğer ucundaki insanlarla bakkaldan alışveriş yapar gibi sorunsuz işlem yapılması sağlamaktadır.
- Sanal para ile ödeme yapıldığında satıcıya kişisel bilgilerin verilmesine gerek yoktur.Bu özellik kişilerin finansal bilgilerinin bankalar,reklam verenler,kredi derecelendirme kuruluşları, ödeme hizmetleri gibi üçüncü taraflarla paylaşılmadığını gösterir. İnternet üzerinden özel bilgiler gönderilmediği için kimliğin çalınması ve finansal bilgilerin riske girmesi söz konusu değildir.
- Tüm sanal paralar, büyük miktarda bilgi işlem gücü ile doğrulanan blockchain adı verilen teknoloji kullanılarak güvenli durumdadırlar.
- Sanal para birimleri, merkeziyetsiz olduğundan kişilerin nerede olduğu önemli değildir. Küresel sistemin ana araçlarına ihtiyaç duymadan bağımsız bir şekilde her yerde kişiler tarafından kullanılabilir.
- Sanal paraların ağlarındaki her işlem, kesinlikle tüm kullanıcılara açık bir şekilde yayınlanır. Bu özellik manipülasyonlara, birden kuralların değişmesine ve para arzını belirlemeye engel olmaktadır.
- Günümüzde kredi kartı ile yapılan ödemeler geri alınabilmektedir. Fakat sanal para ile yapılan ödemeler geri alınmaz. Bu özellik satıcılar için avantajlı bir durumdur. Böylece dolandırılma ihtimalleri en aza indirilmektedir. Kredi kartı firmalarının yüksek işlem ücreti alarak yaptıkları işlemler bu teknoloji ile ortadan kalkacaktır. Çünkü sanal para alışverişinde çok düşük ücretler alınma potansiyeline sahiptir.
- Bitcoin (BTC) ağı şuana kadar hiç hacklenmemiştir. Zaten sanal paraların altında yatan fikirler onları güvenli özellikte yapmaktadır. Blok zincir sistemine izin gerektirmez. Bu teknolojide çekirdek yazılım açık kaynaklıdır. Dünyada pek çok bilgisayar bilimcisi ve kriptolog blok zincir ağlarını güvenlik ve diğer tüm açılardan inceleyerek güvenli olduğunu belirtmişlerdir.
Kripto paralar Yasal Mı?
Günümüzde sanal paraların yasal olup olmadığı sıkça sorulan sorulardan biridir. Bazı ülkeler bitcoin (BTC) ve sanal paraları para birimi olarak kabul etmemektedir. Aslında yasal bir belirsizlik dünyada her yerde ön plana çıkmaktadır.
Bazı ülkeler henüz yasal düzenlemeler yapmaktan kaçınmaktadır. Amerika gibi gelişmiş ülkelerde sanal para ile alışveriş yapan yerler bulunmaktadır. Fakat gelişmekte olan ülkeler için aynı şeyi söylemek mümkün değildir.
Türkiye’de ise 30 Nisan 2021 tarihi itibariyle sanal paraların mal ve hizmet satın alımı için kullanımı yasaklanmıştır. ‘Kripto para yasal mı?’ sorusuna Türkiye açısından cevap verelim: Ülkemizde sanal para alım ve satımı serbesttir. Kişiler sanal para borsalarından istedikleri paranın alım ve satımını yapabilirler.
Kripto paralar Nereden Alınır?
Sanal para başlığı altında çok fazla para seçeneği yer almaktadır. Sanal para piyasasında yer alan her bir paranın işlem hacmi bulunmaktadır. İnsanlar sanal paralara uzun vadeli yatırımlar yaparak iyi kazançlar elde etmek istiyor.
Tüm dünyada yaygın olan sanal paralar çoğu insan için kazanç kapısı olmaktadır. Bu kazanç kapısı borsa piyasalarıyla aynı dengede ilerlemektedir. İnsanlar, sanal para borsalarını kullanarak alım satım yapabilir. Burada şunu bilmek önemlidir her sanal borsanın ve platformun kendine göre özellikleri bulunmaktadır. Her sanal para borsası uygulamalardan farklı şekilde kesinti yapabilmektedir. Bu nedenle yatırım yapmak isteyenler kullanacakları borsa hakkında detaylı araştırma yapmalıdır. Sanal para piyasası yapısı gereği ani düşüş ve yükseliş göstermektedir. Ani olarak değişen piyasalar, sanal paraları hemen etkilemektedir.
İnsanlar uluslararası ve ulusal sanal para borsalarından istediği her an sanal para satın alabilir ya da satabilir. Sanal para alım ve satımı sadece sistem üzerinden gerçekleşmektedir. Paralar sanal olduğundan yatırımcıların eline somut bir varlık geçmemektedir. Kişi aldığı tüm sanal paraları dijital hesap cüzdanında görebilir. Bir kişi bir sanal borsaya kayıt yaptırdığında dijital hesap cüzdanı oluşmaktadır. Kişinin yaptığı tüm alım satımlar bu cüzdan üzerinden gerçekleşmektedir.
Kriptopara Nasıl Kullanılır?
Sanal para ile yapılabilecek birçok şeyler bulunmaktadır. Yatırımcılar bakiyelerindeki sanal paraları aşağıdaki gibi kullanabilirler:
- Uluslararası e-ticaret sitelerinde sanal para ile alışveriş yapmak mümkündür.
- Bağış yapmak isteyen kişiler, kâr etmeyen ve sanal para bağışı kabul eden kuruluşlara bağış yapabilirler.
- Kişiler sevdiklerine ve arkadaşlarına sanal para hediye edebilir.
- Yazarlar, sanatçılar ve müzisyenler ürettikleri içerikleri takipçileri ile paylaştıktan sonra sanal para adreslerini ya da QR kodlarını bırakırlar. Bu kişilerin ürettikleri içerikleri, beğenenler veya destekleyenler bahşiş olarak sanal para verebilir.
- Sanal paralar herhangi bir ülkeye ait olmadığı için sanal para ile seyahat etmek daha az maliyetli olabilir. Çünkü döviz almak için para bozdurma ücretleri sanal parada olmayacaktır. Günümüzde sanal para harcayarak seyahat eden ve kendilerine kripto göçebeleri diyen bir topluluk bulunmaktadır.
- İsteyen kişiler sanal oyun dünyasında mülk satın alabilir. Decentraland ETH blok zincirinde çalışan bir sanal dünyadır. Kullanıcıları bu dünyada gezerken sanal para ile arazi, avatar ve diğer şeyleri satın almaktadır.
- Kullanıcılar sanal paraları ile Defi’ yi keşfedebilir. Yatırım fonu benzeri yatırım araçları, kredi mekanizmaları, çeşitli oyunlar ve bunların ötesinde merkeziyetsiz finansal sistemi isteyenler inceleyebilir.
SSS
Kripto para Güvenli Mi?
Sanal para teknolojisi, çok yeni olduğu için ilk zamanlarda herkes güvenli olup olmadığını sorgulamıştır. Fakat zaman geçtikçe blok zincir ağının güvenli bir yapıda olduğu anlaşılmıştır. Blok zincir ağında merkeziyetsiz ve dağıtık bir yapı vardır. Bir işlemin gerçekleşmesi için sistemin her parçasının onay vermesi gerekmektedir. Bu durum yapılan her işlemin tüm kullanıcılar tarafından gözlemlenmesini sağlamaktadır.
Blok zincir ağında, tüm transfer işlemleri gönderici ile alıcının cüzdan adresleri ve transfer edilecek miktar bilgileriyle yapılmaktadır. Transfer işlemi gönderen tarafından doğrulanmalıdır. Daha sonra sistem tarafından işlem onaylanmalıdır.
Sistemin onayı ise madenciler tarafından yapılmaktadır. Madenciler, kriptografik bir bulmaca çözerek blok kırmış olarak işleme onay vermektedirler. Blok zincir ağında bir işlem onaylandığında geri dönüşü yoktur. Sanal paralar için en büyük riskler korsan saldırılar ve hacklenmedir. Fakat günümüzde pek çok geliştirici bu sorunları çözmeye çalışmaktadır. Örneğin yatırımcıların yüksek miktarda bakiyesi varsa hacklenmeye karşı soğuk cüzdan kullanması tavsiye edilmektedir.
Kripto para Borsaları Güvenli Mi?
Günümüzde uluslararası ve ulusal birçok sanal para borsaları bulunmaktadır. Bunlar arasında seçim yaparken dikkat edilmesi gereken kriterler vardır. Bu kriterleri yerine getiren borsanın güvenilir olduğu söylenebilmekte.
Aslında dünya üzerindeki bulunan tüm ekonomik sistemler tam olarak güvenli değildir. Mesela bazı mevduat fonlarında (paranın faize yatırılması) bankaların karşılık oranı %3 olarak geçmektedir. Bu şu demek, bankalar kasalarındaki 3 TL’ye karşı 100 TL’si varmış gibi işlem yapabilir. Diyelim ki herkes birden 3TL’sini bankadan çekmek istese, 33 yatırımcıdan 32’si mağdur olacaktır. Elbette devlet bu zararı zamanla karşılayacaktır. Fakat hiçbir ekonomik sistemin tam anlamıyla güvenilir olmadığını göstermek için böyle bir ihtimali örnek olarak verdik.
Ayrıca ülkemizde sanal para ile ilgili bilgiler ağızdan ağıza yayılmaktadır. Ülkemizdeki insanların birbirlerine güvenlerini, başka bir şeye güvenmek için kullanma potansiyelleri yüksektir. Bir kişinin bir arkadaşının herhangi bir borsaya yatırım yapması yeterli olmaktadır. Herhangi bir araştırma yapmadan sırf arkadaş tavsiyesi üzerine yatırım yapanlar çoktur. Oysa burada esas olan yatırım bilgisi ve becerisi olan uzmanlardan tavsiye almaktır.
Ülkemizde yerel borsalar insanların güvenlerini kazanmak için ünlüler veya sanatçıları reklamlarda kullanabilmektedir. Yatırımcıların bu tür reklamlara itibar etmeden borsalar hakkında detaylı araştırma yapması önemlidir.
Kripto para Nedir Nasıl Kazanılır?
Sanal paralardan kazanmak isteyenler bu paraların alım ve satımını yapabilmekte. Son dönemlerde dünyada ve ülkemizde sanal para fonlarına girişte çok fazla bir talep görülmektedir. Ayrıca sanal para sektöründen kazanç elde etmek için bu sektörde çalışan veya girişimci olunabilir. Ayrıca isteyen kişiler pasif yatırımlar yaparak sanal para varlıklarını artırabilirler. Bu saydığımız yöntemleri biraz detaylı açıklayalım.
Uzmanlar, sanal para alım satım yönteminin kolay olmadığını söylemektedir. Sosyal medyada bu konuyla ilgili söylenen sözlere inanılmaması gerektiği vurgulanmaktadır. Sanal paralar, yeni bir teknoloji olduğu için daha çok yeni gelen nesile hitap etmektedir. Ayrıca bu piyasa gençlere yeni iş kapılarını açacaktır.
Uzmanlar, sanal para platformlarına dikkat çekerek bu girişimcilerin dünyada ve ülkemizde sanal paranın potansiyelini keşfettiklerini söylemektedirler. Ortaya çıkan platformlarla bu sektörün standartları oluşmaya devam etmektedir.
Uzmanlar son zamanlarda yüksek fiyatlarla satılan NFT’lerin iş imkânı yarattığını ifade etmektedirler. Bu alanda açık artırma hizmetleri veren platformların artacağı belirtilmektedir. Ayrıca klasik sanat piyasasında olduğu gibi değerlendirme yapan uzmanlar ve profesyoneller zamanla ortaya çıkacaktır. NFT’ler yalnızca sanat eserleri ya da koleksiyon piyasasına değil reklam dünyasına da iş fırsatları sağlayacaktır.
Sonuç olarak kripto para piyasası, geleceğin toplumunu şekillendirecek teknolojilerinden biridir. Bu piyasadan kazanç elde etmek isteyenler detaylı araştırma yapmalıdır. Ayrıca sürekli gelişme gösteren sanal dünya piyasayı takip ederek yeniliklerden haberdar olmak gerekir.
Bu post hakkında tartışma